Zabytkowy most kolejowy nad Jeziorem Pilchowickim w swojej konstrukcji i formie jest nośnikiem wiedzy o stanie techniki i budownictwa kolejowego na przełomie XIX i XX wieku. Dokumentuje drogę rozwoju konstruowania i budowania dużych konstrukcji stalowych w okresie dynamicznego rozwoju sieci kolejowej w rejonie Sudetów. Ze względu na zachowanie w oryginalnym stanie (tj. bez istotnych zmian konstrukcyjnych) cechuje się dużą integralnością zabytku, co pozwala na doświadczenie charakteru techniczno – funkcjonalnego obiektu inżynieryjnego pochodzącego z odległej epoki rozwoju techniki. Zabytkowy most kolejowy nad Jeziorem Pilchowickim stanowi również część większej funkcjonalnej całości tworzonej przez zespół: zapora – sztuczny zbiornik wodny – elektrownia. Most ten jest dopełnieniem zespołu, stanowiący istotny element jego powstania. Po przeszło 100 latach istnienia stał się również charakterystycznym elementem krajobrazu Sudetów.

Budowa mostu w 1906 r. (Fot. Archiwum Muzeum Kolejnictwa na Śląsku)

Kolei Doliny Bobru

W 1897 r. Dolny Śląsk w rejonie Sudetów nawiedziła seria katastrofalnych powodzi. Władze prowincji podjęły decyzję o budowie sieci budowli hydrotechnicznych – zapór oraz zbiorników retencyjnych, które zapobiec miały niekontrolowanym wylewom rzek w przyszłości. Wykonanie projektu i kierowanie jego realizację powierzono dr Otto Inzemu. Największy obiekt stanowić miała zapora wraz ze sztucznym zbiornikiem wodnym oraz hydroelektrownią w Pilchowicach k. Jeleniej Góry. W chwili budowy była to największa zapora kamienno – betonowa w Europie.

W latach 1902 – 1909 niemieckie władze kolejowe prowadziły budowę linii kolejowej (tzw. Kolei Doliny Bobru), która połączyć miała Jelenią Górą z Żaganiem przez Lwówek Śląski. Odcinek Jelenia Góra – Lwówek oddany został w 1909 r. jednym z najważniejszych i największych obiektów wzniesionych w trakcie budowy linii był kratownicowy most kolejowy w okolicach Wlenia.

Widok mostu od strony zapory na Jeziorze Pilchowickim (Fot. Maciej Mądry)

Most w Pilchowicach

Most zlokalizowany jest w biegu linii 283 Jelenia Góra – Żagań, na odcinku Jelenia Góra – Lwówek Śląski (10.665 km). Most wykonany został w konstrukcji stalowej, kratownicowej, nitowanej. Paraboliczny pas dolny kratownicy wykonany w całości ze stali nitowanej, wsparty na filarach betonowo – kamiennych. Ruch pociągów w górnej części pasa.

Podstawowe dane techniczne:

Długość całkowita: 151.68 m
Szerokość: 4.00 m
Odległość pomiędzy podporami: 85.00 m
Wysokość całkowita: 40.00 m
Masa: ok. 400 ton

Karta pomiarowa mostu nad Jeziorem Pilchowickim z 1952 r. wykonana przez Oddział Pomiarowy DOKP we Wrocławiu (Archiwum Muzeum Kolejnictwa na Śląsku)

Stan zachowania

Most zachowany w stanie dobrym. Kompletny w oryginalne – pochodzące z epoki powstania – elementy konstrukcyjne. Brak widocznych uszkodzeń konstrukcji nośnej oraz podpór mostu.